■Otizm nedir? Görülme sıklığı nedir?
Otizm, kısaca sinir sisteminin intrauterin dönemde (gebelikte) başlayan, ama belirtileri erken çocukluk çağında açığa çıkan, gelişimsel bir bozukluk. Kaynağı psikolojik değil, nörolojiktir. Diğer bir deyişle beynin işlev bozukluklarına bağlıdır. Hafif ve atipik şekilleri de hesaba katıldığında, toplumda görülmesi oldukça sıktır.
■ Nasıl ortaya çıkar? Benzer durumları var mıdır?
Otizm, başlıca üç temel alanda sorunlarla karşımıza çıkar. Birincisi; otizm hastası için toplumsal ilişki karşılıklı değildir. İkincisi; sözel ve sözel olmayan iletişimde ve oyun etkinliğinde bozukluk yaşıyordur. Üçüncüsü; olaylara karşı kısıtlı bir ilgi ve etkinlik söz konusudur. 'Stereotipik' dediğimiz bazı davranışların anlamsız bir biçimde tekrarlanması hali vardır. Otizm, 'Yaygın gelişimsel bozukluklar' başlığı altında geniş bir şemsiyede toplanır. Otizm yelpazesi altında, temelde benzer ama ayrıntıda birbirinden farklı otizmle ilgili değişik bozukluklar yer alır. Bunlar, 'Atipik otizm', 'Rett sendromu', 'Asperger sendromu' ve 'Çocukluğun dezentegratif bozukluğu' olarak ayrılır. Anne, babalar erken tanı için nelere dikkat etmeli? En erken belirtiler, taklit alanında ve jestlerin gelişiminde kendini gösterir. Otistik çocuklarda taklit yeteneği ve iletişime yönelik jestler ('baş baş' veya 'bay bay' hareketleri) gelişmez.
■ Küçük bebeklerde otizmin varlığı anlaşılır mı?Evet, dikkatli bir gözle bakılırsa anlaşılabilir. Bebekteki belirgin belirtiler, gereksinimlerini ifade etmek için değişik ağlamalar kullanması, bir sorun oluşturmaz ve konur. Ancak, küçük çocuklarda hafif belirtilerle seyrettiğinde, tanı zorluğu oluşturabilir.
■ Otistik çocuk zeki midir?
Otistik çocukların yüzde 50'sinde zekâ, 50'nin altındadır. Otistiklerin yüzde 10'u bazı konularda, özellikle soyutlama yetkisi gerektirmeyen ve belleğe dayalı becerilerde üstün özellikler gösterir. Bunlara 'savant' adı verilir. Birçok yönden eksiklikleri ve özürleri olan bu otistikler, matematik, sanat, müzik, mekanik gibi alanlarda üstün yeteneklere sahip olabilirler. Uçuş ve tren saatleri, kimyasal formüller, yıllar önce duyulan bir şarkının tam olarak sözleri gibi geçmişe yönelik kapasite gerektiren görevlerde başarılıdırlar.
Sabırlı olmak gerek
■ Otistik çocuk konuşabilir mi?
Otistiklerin yüzde 10-20'sinde 'hiperleksi' görülür. Yani, çok küçük yaşta, örneğin 2-3 yaşlarında kendi kendilerine okumayı öğrenirler, ancak okuduklarından bir anlam çıkaramazlar. Ağır otistiklerde tüm belirtiler olanca şiddetiyle görülürken, hafif otistikler zamanla konuşabilir, göz teması kurar ve normal eğitim alabilirler.
■ Ailelerin hekime başvurma nedeni sıklıkla nedir?
Otistik çocuklar, sıklıkla geç konuşmaya başlarlar ve hekime başlıca başvuru nedeni bu olur. Otizmin, ilk fark edilen belirtilerinden biri çocuklarını 'çağrıldıklarında dönmemeleri' oluyor. Çocuklar sağır oldukları şüphesiyle kulak-burun-boğaz uzmanına götürülüyor.
■ Otizmin tedavisi nasıl yapılır?
Otizmde tedavi özel eğitim yoluyla yapılıyor. Yararlanılan terapiler arasında müzik, spor ve yunus tedavileri gibi alternatif tedaviler yer alıyor. Bunların çözüm olmadıkları da biliniyor. Beş yaşma kadar konuşmamış çocuğun, bu yaştan sonra konuşması zor. Bu nedenle aileye ümit vermemek ve ekonomik bir yük olmamak şartıyla tedavi denenebiliyor. Ailelerin çok sabırlı olmaları, hastalığı kabullenmeleri gerektiği vurgulanmalı. Her şeye rağmen çocuklarına normal bir çocuk gibi davranmanın, hem çocuk hem anne-baba için yararlı olacağı anlatılmalı.
Yazının Kaynağı: Medicana Hastanesi Dergisi
Otizm, kısaca sinir sisteminin intrauterin dönemde (gebelikte) başlayan, ama belirtileri erken çocukluk çağında açığa çıkan, gelişimsel bir bozukluk. Kaynağı psikolojik değil, nörolojiktir. Diğer bir deyişle beynin işlev bozukluklarına bağlıdır. Hafif ve atipik şekilleri de hesaba katıldığında, toplumda görülmesi oldukça sıktır.
■ Nasıl ortaya çıkar? Benzer durumları var mıdır?
Otizm, başlıca üç temel alanda sorunlarla karşımıza çıkar. Birincisi; otizm hastası için toplumsal ilişki karşılıklı değildir. İkincisi; sözel ve sözel olmayan iletişimde ve oyun etkinliğinde bozukluk yaşıyordur. Üçüncüsü; olaylara karşı kısıtlı bir ilgi ve etkinlik söz konusudur. 'Stereotipik' dediğimiz bazı davranışların anlamsız bir biçimde tekrarlanması hali vardır. Otizm, 'Yaygın gelişimsel bozukluklar' başlığı altında geniş bir şemsiyede toplanır. Otizm yelpazesi altında, temelde benzer ama ayrıntıda birbirinden farklı otizmle ilgili değişik bozukluklar yer alır. Bunlar, 'Atipik otizm', 'Rett sendromu', 'Asperger sendromu' ve 'Çocukluğun dezentegratif bozukluğu' olarak ayrılır. Anne, babalar erken tanı için nelere dikkat etmeli? En erken belirtiler, taklit alanında ve jestlerin gelişiminde kendini gösterir. Otistik çocuklarda taklit yeteneği ve iletişime yönelik jestler ('baş baş' veya 'bay bay' hareketleri) gelişmez.
■ Küçük bebeklerde otizmin varlığı anlaşılır mı?Evet, dikkatli bir gözle bakılırsa anlaşılabilir. Bebekteki belirgin belirtiler, gereksinimlerini ifade etmek için değişik ağlamalar kullanması, bir sorun oluşturmaz ve konur. Ancak, küçük çocuklarda hafif belirtilerle seyrettiğinde, tanı zorluğu oluşturabilir.
■ Otistik çocuk zeki midir?
Otistik çocukların yüzde 50'sinde zekâ, 50'nin altındadır. Otistiklerin yüzde 10'u bazı konularda, özellikle soyutlama yetkisi gerektirmeyen ve belleğe dayalı becerilerde üstün özellikler gösterir. Bunlara 'savant' adı verilir. Birçok yönden eksiklikleri ve özürleri olan bu otistikler, matematik, sanat, müzik, mekanik gibi alanlarda üstün yeteneklere sahip olabilirler. Uçuş ve tren saatleri, kimyasal formüller, yıllar önce duyulan bir şarkının tam olarak sözleri gibi geçmişe yönelik kapasite gerektiren görevlerde başarılıdırlar.
Sabırlı olmak gerek
■ Otistik çocuk konuşabilir mi?
Otistiklerin yüzde 10-20'sinde 'hiperleksi' görülür. Yani, çok küçük yaşta, örneğin 2-3 yaşlarında kendi kendilerine okumayı öğrenirler, ancak okuduklarından bir anlam çıkaramazlar. Ağır otistiklerde tüm belirtiler olanca şiddetiyle görülürken, hafif otistikler zamanla konuşabilir, göz teması kurar ve normal eğitim alabilirler.
■ Ailelerin hekime başvurma nedeni sıklıkla nedir?
Otistik çocuklar, sıklıkla geç konuşmaya başlarlar ve hekime başlıca başvuru nedeni bu olur. Otizmin, ilk fark edilen belirtilerinden biri çocuklarını 'çağrıldıklarında dönmemeleri' oluyor. Çocuklar sağır oldukları şüphesiyle kulak-burun-boğaz uzmanına götürülüyor.
■ Otizmin tedavisi nasıl yapılır?
Otizmde tedavi özel eğitim yoluyla yapılıyor. Yararlanılan terapiler arasında müzik, spor ve yunus tedavileri gibi alternatif tedaviler yer alıyor. Bunların çözüm olmadıkları da biliniyor. Beş yaşma kadar konuşmamış çocuğun, bu yaştan sonra konuşması zor. Bu nedenle aileye ümit vermemek ve ekonomik bir yük olmamak şartıyla tedavi denenebiliyor. Ailelerin çok sabırlı olmaları, hastalığı kabullenmeleri gerektiği vurgulanmalı. Her şeye rağmen çocuklarına normal bir çocuk gibi davranmanın, hem çocuk hem anne-baba için yararlı olacağı anlatılmalı.
Yazının Kaynağı: Medicana Hastanesi Dergisi