Alzheimer hastalığı ve diğer bunama (demans) biçimlerinde neler yapılabilir?

Yaşlılıkta sağlık ve hastalık

Alzheimer hastalığı ve diğer bunama (demans) biçimlerinde neler yapılabilir?

Bunama (demans) hastalarının yakınları için bilgiler

İçerik: Bu broşürde aşağıdaki bilgileri bulabilirsiniz:

1. Bunama (demans) nedir?
2. Bunama belirtileri nelerdir?
3. Bir yakınımda veya bir 10 tanıdığımda bu tür belirtiler gözlemem durumun da neler yapabilirim?
4. Bunama tanısı kondu - Şimdi nereden yardım bulacağım?
5. Kendim neler yapabilirim? – Atabileceğim adımların özeti.


Bu broşürde „Alzheimer“ hastalığı ve bunamanın diğer türleri ile ilgili bilgiler bulacaksınız. Amacımız sizleri bir yakınınızın bu hastalığa maruz kalması durumunda bir hasta yakını olarak neler yapabileceğiniz konusunda aydınlatmaktır. „Alzheimer Hastalığı“ bunama (demans) hastalığı türlerinden birisidir. Değişik türleri olan bu hastalıklar „bunama“ (demans) kavramı altında toplanırlar.

Bir insanın bunama hastalığına maruz kalması gerek kendisinin gerek ailesinin yaşamını tümüyle değiştiren bir olgudur.

Hastalıkları süresince bunama hastası insanların ihtiyaçlarının aileleri veya başka insanlar tarafından karşılanması zorunludur. Bunama konusu insanların bahsetmekten pek hoşlanmadıkları bir tabu konudur. Halbuki hastalığın tanınması ve anlaşılması ancak konuşarak mümkün olabilir. Bilgi alışverişi yapmak suretiyle muhtemel yardım ve destek imkanlari bulunabilir.

Bu nedenle susmaktan kaçınınız.


1. Bunama (demans) nedir?

Bunamanın farklı türleri vardır. Bunlar arasında en yaygın olanları Alzheimer tipi bunamalar ile vasküler (damar hastalığından kaynaklanan) bunamalardır.

Alzheimer tipi bunama türleri içinde en sık görülenidir.(1) Bunama hastası her üç insandan ikisi bundan muzdariptir. Başlangıç süreci genellikle gerek hasta gerek yakınları için sinsice gelişir. Birşeylerin yolunda gitmediği ancak belli bir süre - hatta bazen yıllar - sonra farkedilir. Hastalık beyindeki sinir hücrelerinin sürekli bir biçimde tahrip olması halinde ilerler. Bunun durdurulması halihazırdamümkün olamamaktadır.

Vasküler (damarsal) bunamalarda damar tahribatları sinir hücrelerinin yokolmasına neden olur. Damar tahribatları örneğin inmeler sonucu ortaya çıkabilir. Bu durumlarda hastanın belli yeteneklerini kaybetmesi kendini aniden gösterir.

Almanya‘da şu anda yaklaşık 1,2 milyon insan(2) bunama hastasıdır. Her yıl buna yeni hastalanan 200.000 insan eklenmektedir. Önümüzdeki yıllarda halk arasında bunama hastalıklarında büyük bir artış görülmesi beklenmektedir.


Bunama hastalığına tutulma riskinin

* kişinin geldiği ülke
* kültür çevresi ve
* eğitim düzeyi ile fazla alakası yoktur.

Bir bunama hastalığının ortaya çıkması utama veya kendi kendini suçlama gibi duygulara neden olmamalıdır. Bunama hastalığı her insanın başına gelebilecek bir olgudur.

---

(1) Wallesch, C.-W. & Förstl, H. (Hrsg): Demenzen. Thieme Verlag, 2005
(2) Bickel, Dr. H.; Deutsche Alzheimer Gesellschaft, Infoblatt: Das Wichtigste 1, Die Epidemiologie der Demenz, 2002

---

2. Bunama belirtileri nelerdir?

Alzheimer hastalığında ilk belirtiler 65 yaşlarında kendini göstermeye başlar. İlk tipik belirtilerinden birisi unutkanlıktır.


Örnekler: Kişi randevularını unutmaya, çarşıda alışveriş yaparken almak istediklerini birdenbire hatırlamamaya veya konuşurken cümlenin ortasında ne söylemek istediğini unutarak tutulmaya başlar.

Bu tür küçük bellek kayıpları bir bunama hastalığının ilk habercisi olabilir. Ancak buna benzer belirtilerin gözlendiği başka hastalıklar veya bozukluklar da mevcuttur. Bu nedenle kesin teşhisin bir hekim tarafından konulması önem taşımaktadır.

Bunama hastalıklarında bellek sorunlarına düşünme ve mantık yürütme yeteneklerinin kısıtlanması, konuşma, yer ve zaman tayini ve kişileri ayırdetme sorunları gibi sorunlar da eklenir.

Örnekler: Kişi örneğin doğru kelimeleri seçmekte (kelime bulma güçlüğü), çevresinde yönünü bulmakta (mekansal oryantasyon), ve içinde bulunduğu günün tarihini aklında tutmakta (zaman tayini) gittikçe güçlük çekmeye başlar.

Ayrıca ayakkabılarını bağlamak, mutfak aletlerini kullanmak ve doğru giysi seçmek gibi günlük rutin işler bile hastaya zor gelmeye başlar.

Sıkça karşılaşılan yan belirtilerden biri de kişide aniden görülen ve nedeni açıklanamayan duygudurum değişiklikleridir. Ani depresif veya saldırgan davranışlar gösterebilirler. Bu gibi durumlarda yakınları çoğu kez ürkerek: „Annemizi/Babamızı hiç böyle görmemiştik!“ derler.


3. Bir yakınımda veya bir tanıdığımda bu tür belirtiler gözlemem durumunda neler yapabilirim?

İnsanlar yaşlandıkça arada sırada bazı şeyleri unutmaları gayet doğaldır. Bir randevu unutulabilir, bir isim anımsanamayabilir. Ancak bunama hastalıkları ile normal yaşlılık belirtileri arasında önemli farklar vardır.

Hekim tarafından bir an önce yapılacak bir muayene bir hastalığın söz konusu olup olmadığına açıklık getirir.

Ev hekimi kendi muayenehanesinde yapacağı küçük muayeneler ve testlerle sorunun başka hastalıklardan veya rahatsızlıklardan kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlayabilir.

Ev hekimi için testlerin yanısıra hasta yakınlarının gözlemleri de büyük önem taşımaktadır.

Yakın aile fertleri hafıza bozukluklarının ötesinde başka değişikliklerin de görülüp görülmediğini en iyi olarak açıklayabilecek kişilerdir. Yön bulmakta güçlük çekme, gece gündüz ritminin bozulması, duygudurum değişiklikleri, huzursuzluk durumları ve benzeri değişmeler bunların arasında sayılabilir.

Ev hekiminin bir bunama hastalığını işaret eden belirtiler bulması durumunda sizi hasta ile birlikte kesin teşhis için bir uzman hekime havale edecektir. Bundan sonra uzman hekim tarafından (nörolog veya psikiyatrist) daha başka muayene ve test yöntemleri uygulanacaktır.


4. Bunama teşhisi kondu – Şimdi nereden yardım bulacağım?

Hekim tarafından bir bunama hastalığı saptandığında artık hastalığın derecesi, seyri ve muhtemel yardım ve destek olanakları hakkında etraflı bilgi edinme zamanı gelmiştir.

İlaç tedavisiyle hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir. Bunamanın depresyon veya saldırganlık gibi yan olguları hafifletilebilir. Ev hekiminize veya bir uzman hekime danışmanızda yarar vardır.

Hastalığın ilk evrelerinde aile bir çok şeyi dengeleyebilir. Ancak hastalık ilerledikçe yük de artacaktır.

Hasta yakını olarak tahammül sınırlarınızı aşmanızın ne hastaya ne de size bir yararı olacaktır. Zaman geçirmeden destek arayınız.

Hasta Yakınları için Yardımlaşma Gruplarında aynı sorunları paylaştığınız, durumunuzu bilen ve anlayabilen kişilerle tanışabilirsiniz. Bu gruplardan yardım, bilgi ve yükünüzü hafifletici destek sağlayabilirsiniz.


5. Kendim neler yapa bilirim? - Atabileceğim adımların özeti:

1. Bunama hastalığının söz konusu olup olmadığının anlaşılması için hekim muayenesi yaptırma (ev hekimi ve uzman hekim).

2. Bunama teşhisi konması durumunda hastalığın tablosu ve akışı konusunda bilgi edinme.

3. Muhtemel destek olanakları hakkında bilgi edinme.

4. Hukuki konular için ihtiyat koydurma.

5. „Ciddi ölçüde bakıma muhtaçlık“ durumunda Bakım Sigortasından yararlanmak için başvuruda bulunma.

---

Yayınlayan: DİKS – Demans bilgilendirme ve koordinasyon merkezi

Tanja Meier Auf den Häfen 30-32 28203 Bremen

E-posta: diks@sozialag.de İnternet: www.sozialag.de

Bremen Sağlık Dairesi Yetişkinler, Göç ve Sağlık için Sosyal Tıp Hizmetleri Servisi

Gesundheitsamt Bremen Sozialmedizinischer Dienst für Erwachsene Migration und Gesundheit

Eckhard Lotze Horner Str. 60 –70 28203 Bremen

E-posta: migration@gesundheitsamt.bremen.de İnternet: www.gesundheitsamt-bremen.de

---

Orjinal PDF dosyası için tıkla:
http://www.gesundheitsamt.bremen.de/sixcms/media.php/13/2_nb_Migration_Demenz_tuerkisch_20_12_06_internet.pdf