Halk arasında
rahim ağzında yara olarak bilinen servisit en sık karşılaşılan
jinekolojik problemlerden birisidir. Kadınların yarısından
fazlası hayatının bir döneminde bu hastalığa yakalanır. Yaşı
ne olursa olsun cinsel yönden aktif her kadın servisit için
uygun bir adaydır. Kasık ağrısı ve vajinal akıntısı olan
kadınların çoğunda başka bir hastalıkla bir arada ya da tek
başına mutlaka servisit bulunur. Belirtileri diğer pek çok
hastalığa benzediği ve spesifik yakınmalar yaratmadığı için
kişinin kendi kendine servisitten şüphelenmesi zordur. Genelde
başka bir nedenden dolayı yapılan jinekolojik muayene ile fark
edilir.
Genel anlamı ile servisit rahim ağzı dokusunun iltihabıdır.
Çok büyük bir olasılıkla bir enfeksiyona bağlıdır ancak bazen
irritasyon ya da travma sonrası da ortaya çıkabilir.
Belirtileri
Servisitin ilk belirtisi adet kanamasının bitişini takip eden
dönemde ortaya çıkan vajinal akıntıdır. Diğer belirtiler
arasında anormal vajinal kanama, kaşınma, vajinada yanma,
ilişki esnasında ağrı, idrar yaparken yanma ve bel ağrısı
bulunur. Hafif vakalarda herhangi bir bulgu olamayabilir ancak
olay ilerledikçe kötü kokulu ve iltihabi bir akıntı ortaya
çıkar.
Uzamış ve tedavi edilmemiş bir servisit mukus yapımını bozarak
spermlerin servikal kanala girişini bozabilir ve kısırlığa yol
açabilir. Servisiti olan gebe bir kadında da düşük ve erken
doğum riski bulunur. Bu tür annelerden doğan bebeklerde doğum
sonrası akciğer be göz enfeksiyonları normalden daha fazla
görülür.
Tanı
Servisit, yani serviksin iltihabı, vücudun normal çalışan
savunma mekanizmalarının bir sonucudur. Herhangi bir dokuda
yaralanma, irritasyon ya da enfeksiyon olduğunda beyaz kan
hücreleri yani akyuvarlar o bölgeye göç ederler ve bu
bölgedeki kan akımı artar. Bu olay serviskte olduğunda,
normalde açık pembe olan serviks kızarır ve şişer. Bu durum
muayenede yara şeklinde görülebilir. Servisit tanısı genelde
jinekolojik muayene ile konsa da tanıdan emin olmak ve ayrıcı
tanı yapabilmek için bazı ek tetkikler gerekebilir.
Bunlar Biopsi: Eğer rahim ağzı ileri derecede anormal
görünüyor ise lokal anestezi altında serviks biopsisi
alınabilir. İşlem esnasında şüpheli alanlardan örnek alınır.
Eğer tek bir alan belirlenemiyorsa saat 3,6,9 ve 12
hizalarından biopsi alınır ve patolojik incelemeye gönderilir.
Kolposkopi: Rahim ağzının ışık altında büyütece benzer
bir optik alet yardımı ile incelenmesidir. Şüpheli alanları
daha kolay ortaya çıkarmak için kolposkopi öncesi rahim ağzı
bir takım kimyasal maddeler ile silinir ve daha sonra boyanır.
Dokunun boya tutmadaki farklılıklarına göre biyopsi alınacak
yer tespit edilir. Kolposkopi ile rahim ağzındaki kılcal
damarların yapıları da değerlendirilir ve anormal damarlanma
olup olmadığı saptanır. Bu damarlanma değişiklikleri servisit
ile kötü huylu hastalıkların ayrımında önemlidir.
Smear: Servikal enfeksiyonu ve erken dönem serviks
kanserinin taramasında kullanılır. Smear her kadının yılda 1
defa yaptırması gerek son derece basit ancak bir o kadar da
önemli bir testtir.
Nedenleri
Servisitin başarılı şekilde tedavi edilebilmesi altta yatan
nedeninin tanımlanması ile ilgilidir. Eğer buna neden basit
bir irritan madde ise bu maddenin kullanılmaması sorunu
çözecektir. Eğer altta yatan sebep bir enfeksiyon ise bu
enfeksiyonun uygun şekilde tedavisi, servisit problemini de
çözecektir. Servisite neden olan en önemli 3 mikroorganizma
klamidya, gonore ve trikomonasdır. Bunun dışında bazı allerjik
maddeler de bu duruma yol açabilir.
Tedavi
Eğer servisit durumu uzamış ise ve altta yatan etkenin
tedavisine rağmen servisit tablosunda gerileme yoksa
serviskteki anormal hücreleri tahrip etmek için bazı küçük
cerrahi girişimler yapılabilir. Bunlardan en sık kullanılan
koterizasyon ve krioterapidir. Koterizasyon ısı yardımı ile
tahrip etmektir. Halk arasında bu işleme yara yakma adı
verilir. Krioterapi ise sıvı karbondioksit veya azot yardımı
ile anormal dokuların dondurulmasıdır. Buna da halk arasında
yara dondurma ismi verilir. Son olarak da Lazer ile hücrelerin
tahribi uygulanabilir. Koter: Kronik servisitteki en eski ve
en klasik yöntemdir. Kalem şeklinde bir probun ucundan
elektrik akımı geçirilerek ısı elde edilir. 3 yöntem arasında
en son tercih edilmesi gereken tedavidir. İşlem esnasında çok
hafif ağrı olabilir. İşlem sonrası oluşan nedbe dokusu rahim
ağzı kanalında tıkanmalara yol açabilir.
Kriyoterapi: Kotere göre bazı avantajları vardır.Daha
az ağrıya neden olur, ve daha kontrollü bir doku tahribine
olanak tanır. Daha az nedbe dokusu oluşmasını sağlar.Bu
nedenle servikal kanalda daralmaya yol açmaz. Tabanca şeklinde
bir cihaz ile uygulanır. Bu tabancanın ucunun değdiği yerler
donar. İşlem herhangi bir anestezi uygulanmadan yapılır. Son
derece basit ve yaklaşık 10 dakika süren bir işlemdir.
Lazer: Dokuların lazer ile tahrip edilmesidir.
Kriyoterapiye bir üstünlüğü yoktur.
Tedavi şekli ne olursa olsun hücrelerin tahrip edilmesini
takiben 1-2 hafta kadar süren bol sulu bir vajinal akıntı
görülür. Bu süre zarfında lekelenme şeklinde kanamalar
olabilir bu nedenle işlemlerden sonra 2 hafta kadar cinsel
ilişkiden kaçınmak gerekir. Tamamen iyileşme 6-8 hafta kadar
alabilir.
Önlemler
Servisitten korunmak ya da erken dönemde teşhis edilmesini
sağlamak için bazı basit önlemler yeterlidir. Çok emin
olmadığınız kişiler ile ilişkiye girmeyin.
Partnerinizde gonore belirtileri varsa hemen doktorunuzla
görüşün
Vajinal akıntı varlığında muayene olmayı geciktirmeyin
Herhangi bir şikayetiniz olmasa bile yılda 1 kez jinekolojik
muayeneden geçin.
Kokulu tampon, deodorant gibi irritan maddeleri kullanmayın