A- 0tistik belirti gösteren çocuklarda aşağıdaki özellikler görülmektedir:
1. Çevresindeki bireylerin farkında olmama.
2. Kendisinin rahat ve güvenli olabileceği ortamı seçme becerisinin olmayışı.
3. taklit etme davranışının yetersizliği ya da hiç olmayışı.
4. Sosyal oyun davranışının yetersizliği ya da hiç olmayışı.
5. Arkadaşlık ilişkilerindeki yetersizlik.
B- Dil, iletişim ve sembolik gelişimde farklı olma:
1. Karşılıklı iletişimin olmaması.
2. Sözel olmayan normal dışı iletişimin kurulması.
3. Yaratıcılığın olmayışı.
4. Sözel dilin kullanımındaki yetersizlik.
5. Konuşmanın içeriği ve şeklinde normalden farklılık.
6. Karşılıklı diyalog kurmada yetersizlik.
C- İlgilerinin ve ilgilenilen etkinliklerin sınırlı sayıda olması:
1. Stereotip hareketler sergileme.
2. Nesnelerin daha çok ayrıntıları ile ilgilenme.
3. Çevredeki değişikliklere karşı tepki gösterme.
4. Günlük yaşamla ilgili alışkanlıkların değişimine karşı çıkma.
5. İlginin son derece sınırlı olması.
Bunlara Ek Olarak
- Kendi kişisel kimliğinin farkında olmaması.
- Belli nesnelere bağımlılık geliştirmesi.
- Nesneleri amacına yönelik kullanamaması.
- İçinde bulunduğu ortamdaki değişikliklere karşı tepki göstermesi.
- Fiziksel temastan kaçınma.
- Gereksinimlerini işaret ile belirten çocuklar.
DUYUSAL ÖZELLİKLER
a- İşitsel uyarılara karşı tepkileri: Seslere karşı çok değişik tepkiler gösteren Otistik çocuklar vardır.Bazı seslere hiçbir vermezler, duymamazlıktan gelirler. Bazı seslere karşı aşırı aşırı duyarlılık göstererek kulakları tıkar,bağırarak tepki verir.
b- Görsel uyarılara karşı tepkileri : Otistik çocukların insan yüzüne ve çevresindeki bir çok nesneye bakmamalarına karşın , hareket eden , dönen ya da parlak olan bazı nesnelere çok uzun süre bakabildikleri , bazılarının zaman zaman ışıktan rahatsız oldukları hatta karanlık bir odada daha rahat ettikleri görülebilmektedir.
c- Acı- sıcak – soğuğa karşı tepkileri: Bu tepkiler bazı çocuklarda acıyı-sıcağı ve soğuğu fark etmeme şeklinde ortaya çıkarken , bazılarında soğuk suyla ellerini yıkarken ağlama, eline bir toplu iğne battığı zaman çığlık atma gibi aşırı duyarlılık gösterme.
d- Dokunmaya karşı tepkileri: Herhangi bir kimse tarafından dokunulmaya , kucağa alınmaya tepki gösteren Otistik çocuklar ise , fiziksel teması reddetmekte ve çevresiyle ilişki kurmaktan kaçınmaktadır.
Otistik çocuklar yeni bir nesneyi tanımada genellikle koklama, dokunma duyularını kullandıkları görülmektedir. Hiç tanımadıkları bir nesneyi parmaklarının üzerinde gezdirerek dokunma, koklama, zaman zaman da ağzına alma, yalama , ısırma ve dişlerine sürme şeklinde keşfetmeye çalışırlar.
Bazı Otistik çocuklar yiyecekler konusunda çok iştahlı olurken bazılarında emme ve yutma güçlükleri görülebilmektedir. Bu güçlüklerin ; dil, çene, ağız ve çiğneme kaslarını kullanmadaki yetersizliğe bağlı olarak gecikmiş motor gelişiminin bir özelliği olduğu belirtilmektedir.
MOTOR GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
Fiziksel görünüşleri diğer çocuklardan farklı olmamasına rağmen Otistik çocukların motor becerileri yaşıtlarına göre farklılık gösterebilmektedir.Top atıp tutma, tahta üzerinde dengede durabilme, ip atlama, dans etme, yüzme, merdiven inip çıkma gibi büyük kas motor becerilerinin kullanılmasını gerektiren bazı hareketleri , taklit etme becerilerinin çok az ya da hiç olmamasına bağlı olarak daha geç öğrendikleri görülmektedir. Kağıt kesme, kutu içine küp atma ve ipe boncuk dizme gibi küçük kas motor becerilerinin de oldukça zayıf olduğu gözlenmektedir.
Ayakkabı ve terliklerin içe bakan kısımlarına renkli işaret koyarak doğru giymesi sağlanır.
Parmak kaslarını yeterince kullanamayan (ayakkabı bağını bağlayamayan ) öğrenciler için kumbaraya para atma, kutuya boncuk atma, ipe boncuk dizme, toplu iğneleri bir bir toplama vb. çalışmaları yapılabilir.
Sayfa çevirme ve kartları çevirerek sıralama motor becerisini geliştirir.
Hassas Motor Becerisi İçin Yapılacak Çalışmalar:
1- Kalem açma.
2- Ambalaj yapma.
3- Delikli zımba kullanma.
4- Kağıtları ataçlama, zımbalama.
5- Mum boyaları boy ve renge göre gruplama.
6- Kağıt katlama ve zarflara koyma.
7- Çatal- bıçak takımını kutusuna yerleştirme.
8- Benzer tabakları , bardakları gruplama.
SOSYAL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
Sıklıkla Otistik çocukların sosyal özellikleri ; fiziksel temastan kaçınmaları, göz kontağı kurmamaları veya az kurmaları, kendilerine gülümsendiği zaman aynı şekilde karşılık vermemeleri . İnsanlara karşı ilgisiz olmaları, oyun becerilerinde yetersizlik göstermeleri.
Otistik çocukların genelde sözel ifade kullanarak iletişim kurma ile ilgili yetersizlikleri vardır. Bu yetersizlik onların tek başına ya da yaşıtları ile birlikte oyun oynama becerilerini kısıtlamaktadır. Çoğu Otistik çocuk , saatlerce su ve kum ile oynayabilmekte , çamaşır makinesinde dönen çamaşırları, asbilatörü, vantülatörü saatlerce izlemektedir. Otistik çocuk sıklıkla trambolinde zıplama, sallanan bir oyuncak at üzerinde sallanma, kaydıraktan kayma gibi ilginç ve tekrarlanan oyunları daha çok tercih edebilmektedir.
Otistik çocuk ,iletişim ve hayel gücünden yoksun olmaları nedeniyle diğer çocukların oyununa katılamazlar. Örnek: Sandalyelerden “ otobüsler” , tabaklardan “gemiler” yapabilir. Oysa aynı yaştaki Otistik çocuklar bu nesnele oyunları genellikle nesneleri yalama ve emme gibi ağız bölgesine haz veren oyunları sürekli tekrar şeklinde yaptığı görülmektedir.
Otistik çocukların sosyalleşmesinde iskambil, dama, okey gibi oyunlar için fırsat yaratılarak mekanı ve bir oyunu paylaşmayı öğrenmesine yardım edebilir.
Alış-veriş merkezleri ve pazarda araba taşıtarak çevresiyle ilgilenmesi sağlanabilir.
Evin ve sınıfın kapısı çalındığında çocuğa açtırılmalı.
Bazı çocuklar ,havada çevrilmek, atılıp tutulmak gibi biraz sertçe fiziksel hareketlere ilgi duyarlar.Bu tarz oyunlar sosyalleşmede başlangıç olabilir.Sınıfımızda bulunan diğer öğrencilerde oyuna katılabilir.
Balonlara karşı korkusu olan öğrenciler sevdiği yiyecek ve içeceklerle ödüllendirilerek yavaş yavaş balona alıştırılabilir.
Sıcak – soğuk gibi kavramları öğretirken gerçekten sıcak ve soğuk olan objeler kullanılmalı.
Günlük yapılacak işleri resimleri sıralayarak planlama yapılabilir. Bitirilen görev biter bitmez ortadan kaldırılır ve bir sonraki göreve geçilir.Bu çalışma aynı zamanda zaman kavramını da geliştirir.
“Dün, bugün ve yarın “ kavramlarını öğretmek için en yaratıcı yöntemlerden biride balonlardan yaralanmaktır.Kısmen söndürülmüş bir balon geçmiş zamanı(dün), şişirilmiş balon şimdiki zamanı(bugün) , Sönük balon gelecek zaman (yarın) dır.Balonların söndürülmesi ve şişirilmesi öğrencilerle birlikte yapılmalı.
Haftanın günlerini ve zaman kavramını öğretmek için farklı renklerden hazırlanmış takvim yapılabilir.Takvim yaprakları birlikte çevrilmeli ve yapılan iş sözel olarak açıklanmalı.
Toplu olarak yapılan bir etkinliğe (çizgi film izleme) bitene kadar katılmakta güçlük çeken çocukların eline oyun hamuru verilerek tüm etkinlik boyunca sessiz bir şekilde oturmasını başarabiliriz.
Eğer öğrenci sınıftan dışarıya kaçmayı adet haline getirmiş ise , onu kapıdan uzak bir yere oturtun ve yolunun üzerine çocuğun ilgisini çekecek objeler konursa bunlar onu farklı alanlara yönlendirir.
Sınıf ortamı uygun ise sakinleşmesi için sessiz ortam alan oluşturulmalı ve bu alana öğrenciyi sakinleştiren objeler konmalı.
Masaların ve sandalyelerin çekilirken ses çıkarmaması için lastik, kumaş, halı parçası takılmalı.
Sırasını beklemek için” şimdi ben atıyorum”,”şimdi sen atıyorsun” çalışması yapılabilir.
Alış-veriş listesi hazırlama, liste yaparken sırasını bekleme.
Reklam broşürlerini kullanarak objelerin adını öğrenme çalışması yapılabilir.
1. Çevresindeki bireylerin farkında olmama.
2. Kendisinin rahat ve güvenli olabileceği ortamı seçme becerisinin olmayışı.
3. taklit etme davranışının yetersizliği ya da hiç olmayışı.
4. Sosyal oyun davranışının yetersizliği ya da hiç olmayışı.
5. Arkadaşlık ilişkilerindeki yetersizlik.
B- Dil, iletişim ve sembolik gelişimde farklı olma:
1. Karşılıklı iletişimin olmaması.
2. Sözel olmayan normal dışı iletişimin kurulması.
3. Yaratıcılığın olmayışı.
4. Sözel dilin kullanımındaki yetersizlik.
5. Konuşmanın içeriği ve şeklinde normalden farklılık.
6. Karşılıklı diyalog kurmada yetersizlik.
C- İlgilerinin ve ilgilenilen etkinliklerin sınırlı sayıda olması:
1. Stereotip hareketler sergileme.
2. Nesnelerin daha çok ayrıntıları ile ilgilenme.
3. Çevredeki değişikliklere karşı tepki gösterme.
4. Günlük yaşamla ilgili alışkanlıkların değişimine karşı çıkma.
5. İlginin son derece sınırlı olması.
Bunlara Ek Olarak
- Kendi kişisel kimliğinin farkında olmaması.
- Belli nesnelere bağımlılık geliştirmesi.
- Nesneleri amacına yönelik kullanamaması.
- İçinde bulunduğu ortamdaki değişikliklere karşı tepki göstermesi.
- Fiziksel temastan kaçınma.
- Gereksinimlerini işaret ile belirten çocuklar.
DUYUSAL ÖZELLİKLER
a- İşitsel uyarılara karşı tepkileri: Seslere karşı çok değişik tepkiler gösteren Otistik çocuklar vardır.Bazı seslere hiçbir vermezler, duymamazlıktan gelirler. Bazı seslere karşı aşırı aşırı duyarlılık göstererek kulakları tıkar,bağırarak tepki verir.
b- Görsel uyarılara karşı tepkileri : Otistik çocukların insan yüzüne ve çevresindeki bir çok nesneye bakmamalarına karşın , hareket eden , dönen ya da parlak olan bazı nesnelere çok uzun süre bakabildikleri , bazılarının zaman zaman ışıktan rahatsız oldukları hatta karanlık bir odada daha rahat ettikleri görülebilmektedir.
c- Acı- sıcak – soğuğa karşı tepkileri: Bu tepkiler bazı çocuklarda acıyı-sıcağı ve soğuğu fark etmeme şeklinde ortaya çıkarken , bazılarında soğuk suyla ellerini yıkarken ağlama, eline bir toplu iğne battığı zaman çığlık atma gibi aşırı duyarlılık gösterme.
d- Dokunmaya karşı tepkileri: Herhangi bir kimse tarafından dokunulmaya , kucağa alınmaya tepki gösteren Otistik çocuklar ise , fiziksel teması reddetmekte ve çevresiyle ilişki kurmaktan kaçınmaktadır.
Otistik çocuklar yeni bir nesneyi tanımada genellikle koklama, dokunma duyularını kullandıkları görülmektedir. Hiç tanımadıkları bir nesneyi parmaklarının üzerinde gezdirerek dokunma, koklama, zaman zaman da ağzına alma, yalama , ısırma ve dişlerine sürme şeklinde keşfetmeye çalışırlar.
Bazı Otistik çocuklar yiyecekler konusunda çok iştahlı olurken bazılarında emme ve yutma güçlükleri görülebilmektedir. Bu güçlüklerin ; dil, çene, ağız ve çiğneme kaslarını kullanmadaki yetersizliğe bağlı olarak gecikmiş motor gelişiminin bir özelliği olduğu belirtilmektedir.
MOTOR GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
Fiziksel görünüşleri diğer çocuklardan farklı olmamasına rağmen Otistik çocukların motor becerileri yaşıtlarına göre farklılık gösterebilmektedir.Top atıp tutma, tahta üzerinde dengede durabilme, ip atlama, dans etme, yüzme, merdiven inip çıkma gibi büyük kas motor becerilerinin kullanılmasını gerektiren bazı hareketleri , taklit etme becerilerinin çok az ya da hiç olmamasına bağlı olarak daha geç öğrendikleri görülmektedir. Kağıt kesme, kutu içine küp atma ve ipe boncuk dizme gibi küçük kas motor becerilerinin de oldukça zayıf olduğu gözlenmektedir.
Ayakkabı ve terliklerin içe bakan kısımlarına renkli işaret koyarak doğru giymesi sağlanır.
Parmak kaslarını yeterince kullanamayan (ayakkabı bağını bağlayamayan ) öğrenciler için kumbaraya para atma, kutuya boncuk atma, ipe boncuk dizme, toplu iğneleri bir bir toplama vb. çalışmaları yapılabilir.
Sayfa çevirme ve kartları çevirerek sıralama motor becerisini geliştirir.
Hassas Motor Becerisi İçin Yapılacak Çalışmalar:
1- Kalem açma.
2- Ambalaj yapma.
3- Delikli zımba kullanma.
4- Kağıtları ataçlama, zımbalama.
5- Mum boyaları boy ve renge göre gruplama.
6- Kağıt katlama ve zarflara koyma.
7- Çatal- bıçak takımını kutusuna yerleştirme.
8- Benzer tabakları , bardakları gruplama.
SOSYAL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
Sıklıkla Otistik çocukların sosyal özellikleri ; fiziksel temastan kaçınmaları, göz kontağı kurmamaları veya az kurmaları, kendilerine gülümsendiği zaman aynı şekilde karşılık vermemeleri . İnsanlara karşı ilgisiz olmaları, oyun becerilerinde yetersizlik göstermeleri.
Otistik çocukların genelde sözel ifade kullanarak iletişim kurma ile ilgili yetersizlikleri vardır. Bu yetersizlik onların tek başına ya da yaşıtları ile birlikte oyun oynama becerilerini kısıtlamaktadır. Çoğu Otistik çocuk , saatlerce su ve kum ile oynayabilmekte , çamaşır makinesinde dönen çamaşırları, asbilatörü, vantülatörü saatlerce izlemektedir. Otistik çocuk sıklıkla trambolinde zıplama, sallanan bir oyuncak at üzerinde sallanma, kaydıraktan kayma gibi ilginç ve tekrarlanan oyunları daha çok tercih edebilmektedir.
Otistik çocuk ,iletişim ve hayel gücünden yoksun olmaları nedeniyle diğer çocukların oyununa katılamazlar. Örnek: Sandalyelerden “ otobüsler” , tabaklardan “gemiler” yapabilir. Oysa aynı yaştaki Otistik çocuklar bu nesnele oyunları genellikle nesneleri yalama ve emme gibi ağız bölgesine haz veren oyunları sürekli tekrar şeklinde yaptığı görülmektedir.
Otistik çocukların sosyalleşmesinde iskambil, dama, okey gibi oyunlar için fırsat yaratılarak mekanı ve bir oyunu paylaşmayı öğrenmesine yardım edebilir.
Alış-veriş merkezleri ve pazarda araba taşıtarak çevresiyle ilgilenmesi sağlanabilir.
Evin ve sınıfın kapısı çalındığında çocuğa açtırılmalı.
Bazı çocuklar ,havada çevrilmek, atılıp tutulmak gibi biraz sertçe fiziksel hareketlere ilgi duyarlar.Bu tarz oyunlar sosyalleşmede başlangıç olabilir.Sınıfımızda bulunan diğer öğrencilerde oyuna katılabilir.
Balonlara karşı korkusu olan öğrenciler sevdiği yiyecek ve içeceklerle ödüllendirilerek yavaş yavaş balona alıştırılabilir.
Sıcak – soğuk gibi kavramları öğretirken gerçekten sıcak ve soğuk olan objeler kullanılmalı.
Günlük yapılacak işleri resimleri sıralayarak planlama yapılabilir. Bitirilen görev biter bitmez ortadan kaldırılır ve bir sonraki göreve geçilir.Bu çalışma aynı zamanda zaman kavramını da geliştirir.
“Dün, bugün ve yarın “ kavramlarını öğretmek için en yaratıcı yöntemlerden biride balonlardan yaralanmaktır.Kısmen söndürülmüş bir balon geçmiş zamanı(dün), şişirilmiş balon şimdiki zamanı(bugün) , Sönük balon gelecek zaman (yarın) dır.Balonların söndürülmesi ve şişirilmesi öğrencilerle birlikte yapılmalı.
Haftanın günlerini ve zaman kavramını öğretmek için farklı renklerden hazırlanmış takvim yapılabilir.Takvim yaprakları birlikte çevrilmeli ve yapılan iş sözel olarak açıklanmalı.
Toplu olarak yapılan bir etkinliğe (çizgi film izleme) bitene kadar katılmakta güçlük çeken çocukların eline oyun hamuru verilerek tüm etkinlik boyunca sessiz bir şekilde oturmasını başarabiliriz.
Eğer öğrenci sınıftan dışarıya kaçmayı adet haline getirmiş ise , onu kapıdan uzak bir yere oturtun ve yolunun üzerine çocuğun ilgisini çekecek objeler konursa bunlar onu farklı alanlara yönlendirir.
Sınıf ortamı uygun ise sakinleşmesi için sessiz ortam alan oluşturulmalı ve bu alana öğrenciyi sakinleştiren objeler konmalı.
Masaların ve sandalyelerin çekilirken ses çıkarmaması için lastik, kumaş, halı parçası takılmalı.
Sırasını beklemek için” şimdi ben atıyorum”,”şimdi sen atıyorsun” çalışması yapılabilir.
Alış-veriş listesi hazırlama, liste yaparken sırasını bekleme.
Reklam broşürlerini kullanarak objelerin adını öğrenme çalışması yapılabilir.
En son Nemo tarafından Salı 07 Nis. 2009, 11:22 pm tarihinde değiştirildi, toplamda 1 kere değiştirildi