Çalışan Annenin Çocuğu

Annenin çalışması, çocuğun ruh sağlığını çeşitli faktörlere bağlı olarak etkiler. Dönem dönem ele alarak inceleyelim.

Süt çocuğu
Doğumdan sonraki ilk yılda, çocuğun ilgi ve şefkat ihtiyacı, anne sütü, her hafta aldığı kilolar kadar önemlidir. Çünkü bu dönemde bebek, yalnız olmadığı­nı, etrafında güvenebileceği, sevildiğine ait hislerin ilk inançlarını filizlendirebileceği kimsenin olduğunu öğre­necektir. Ayrıca 4-5 saat aralarla aldığı süt, anne ile bebek arasındaki sevgi birliğini güçlendirmektedir.
Bu dönemdeki sevgi ve ilgi eksikliği, ömür boyun­ca doldurulamaz ve birçok belirti ve hastalıkların orta­ya çıkmasına sebep olur. Yani ruh sağlığının temeli bu yaşta atılır.
Annenin ev dışında çalışmasından dolayı çocu­ğundan uzak kalması, çocuğun ruhi gelişmesini aksa­tabilir. Çünkü çalışan anne genellikle yorgundur, ev iş­lerini halletmesi de gerektiğinden çocuğuna yeterince vakit ayıramaz. Oysa çocuğun ihtimam ve ilgiye ihtiya­cı vardır. Başıboş ve disiplinsiz bırakılan çocuk kendi­ni yalnız hisseder, ihtiyaç duyduğu anne-çocuk ilişkile­rini geliştiremez. Bu durum çocuğun gelişmesine kötü tesirde bulunacaktır. Çünkü, başlangıçta çocuk herşeyi anne yoluyla öğrenir. Anne çocuğu, çocuk anneyi et­kiler.

1-3 Yaş çocuğu
Bu yaşlarda çocuk, serbestleşmeye başlamıştır. Tuvalet terbiyesini almasının yanı sıra konuşmaya ve yürümeye de vakit gelmiştir.
Bu dönemde, çok hareketli olduğundan zarar ve yanlış bilmeden davranışlarda bulunur. Bu yüzden an­nesine ihtiyacı büyüktür. Annesinin sözleriyle, engelle­meleriyle, sevgisiyle bunların doğru olanını öğrenir.
Çalışan anne ve çocuğu için zorluk büyüktür.

Oyun çocuğu
3-6 yaşlardır. Konuşkan, hareketli ve hayat dolu­dur. Devamlı sual sorar. Bu dönemin belirgin özelliği, anne-babayı taklit ve onlara benzeme çabasıdır. Bu yüzden anne ile yeterince beraber olmamasının zararı­nı çeker.
Ayrıca cinsel kimliğin oluştuğu dönemdir. Erkek çocuk babayı, kız çocuk anneyi taklit ederek cinsiyet­lerini öğrenirler. Annenin çalışması ile erkek-kadın rol­lerinde bir değişme olursa, çocukta cinsiyet bozukluk­ları oluşabilir.

İlkokul dönemi
Özellikle öğrenim hayatının ilk yılında, aileden ko­pup başka ortama atıldığı için çocuğun ders yaparken yardım ve kontrole, hiç değilse destek ve ilgiye ihtiyacı vardır. Ayrıca, çocuk okul dönüşü dertleşebileceği okulda olanları anlatabileceği, birini arar. Bu dönemde çocuk şefkat gösterileri kadar, annesinin okul durumu ile ilgilenmesini bekler. Bu ilgi çocukta başarılı olma arzu ve çabasını artırır, aksi halde başarı düşer.
Annesi çalışan ve çalışmayan çocukların başarı durumu kıyaslandığında, ikincilerin daha başarılı ol­dukları görülmüştür. Ayrıca anneleri çalışan çocuklar, okulda daha silik ve çekingen davranmaktadırlar. Bu­nun sebebi annenin çalışmasının meydana getirdiği vakitsizlik, ilgisizlik, yorgunluk gibi durumlardır. Ço­ğunluğu okul dönüşü kendilerini karşılayan, dertlerini dinleyen, okul durumunu merak eden bir anneden mahrumdurlar.

Çocuk ağlıyorsa
Çocuk yalnızca mutsuz olduğu için ağlar. Ağladı­ğında yanına gidip, onu neyin rahatsız ettiğini bulma­ya ve rahatlatmaya çalışmak lâzımdır. Yoksa güven duygusu gelişmez.
Bebek 6 aylıktan sonra, zaman zaman yalnızca bir kimsenin yanında olup olmadığını anlamak ihtiyacını gidermek için ağlar. Önceleri kendini emniyette hisset­mek için annesinin kucağına alınmak isteyen bebek, sonraları onu sadece görmekle yetinebilir. Daha sonra ise, arada bir annesinin yakınlarında olup olmadığını kontrol etmekle iktifa edecektir.

Annenin çalışmasının bir tehlikesi de buradadır.

Disiplin
Çocuk için disiplinin çok önemli ve vazgeçilmez ol­duğu, bugün herkesin birleştirdiği bu konudur. Çocuk yanlış davrandığında ikaz edilecek, doğru yaptığında sevgi ve ilgi ile ödüllendirilecektir.
Çocuk annesinden ilgi, şefkat, destek ve teşvik bekler. Çocuğun bu beklentilerinden haberdar olan çalışan anneler, ev ve iş kadınlığının yanı sıra annelik görevlerini aksatmamak için büyük çaba harcarlar. Bu çaba bazılarında gerginlik ve suçluluk duygusu meydana getirir. Bu anneler çalıştıkları için çocuklarını ihmal ettiklerini düşünerek kendilerini suçlarlar. Bir kısmı, bu duygudan kurtulmak için, çocuklarına ılımlı bir disiplin uygularlar. Bazıları ise çocuklarının üzerine aşırı derecede düşerler, onu gereğinden fazla korurlar. Evde kendisine hiçbir iş yaptırmazlar, hatta çocuğun yapabileceği işleri bile kendileri görürler. Annenin bu tutumu bazı hallerde çocuğun aşırı hassas, bağımlı ve çekingen olmasına yol açar. Bazı hallerde de şımarık, asi ve dik başlı olmasına sebep olur.
Çalışan bazı anneler de, çalışmasını sık sık çocuğun başına kakarak, ona hoşgörülü davranmaz ve yaşının üstünde olgunluk bekler. Böyle çocuklar da iddiacı olurlar ve annelerine karşı zaman zaman düşmanca tutumlara varan küskünlüklerde bulunurlar.
Bu arada anneleri çalışan çocuklar hastalandıklarında anneleriyle daha fazla olabildiklerini sezer. Hiçbir anne, işi ne kadar önemli olursa olsun, çocuğunun hastalığına kayıtsız kalamaz. Bu sebepten ötürü de çocuk, annesinin kendisiyle daha fazla ilgilenmesini sağlamak amacıyla ikinci derecede hastalık belirtilerini geliştirmeye çalışabilirler.

Doç. Dr. Sefa SAYGILI